Artykuły

• CYBERPRZEMOC – AGRESJA W SIECI

• GDY SIĘ ROZWODZIMY. JAK POWIEDZIEĆ DZIECKU O ROZWODZIE?

• ETAPY PRACY Z DZIECKIEM Z WADĄ SŁUCHU
  
  
• W KONTAKCIE Z DZIECKIEM, U KTÓREGO PODEJRZEWAMY MUTYZM WYBIÓRCZY, WARTO:
  
  

CYBERPRZEMOC – AGRESJA W SIECI

Poważne zagrożenia dla młodych internautów zazwyczaj kojarzone są z problemem pedofilii lub innymi formami działań dorosłych przeciwko dzieciom. Kwestie te niestety nie tracą na aktualności, jednak w ostatnim czasie równie poważnym zagrożeniem dla najmłodszych staje się przemoc rówieśnicza. Dzieje się tak,  ponieważ zarówno dzieci jak i młodzież mają większy dostęp do nowych mediów z coraz szerszą gamą możliwości. Problem określany w Polsce terminem „cyberprzemocy” zauważony został zaledwie kilka lat temu, jednak bardzo szybko został uznany za istotną kwestię społeczną, której trzeba przeciwdziałać. Ten typ przemocy budzi wiele kontrowersji, dlaczego tak się dzieje, jakie są tego przyczyny, co kieruje młodymi ludźmi, aby posunąć się do przestępstwa, gdzie szukać pomocy?

Czym jest cyberprzemoc?

Zjawisko cyberprzemocy najkrócej definiuje się jako przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Owe technologie to głównie internet oraz telefony komórkowe. Część definicji ogranicza stosowanie terminu „cyberbullying”, czy „cyberprzemoc” wyłącznie do przemocy rówieśniczej, inne nie stawiają ograniczeń wiekowych, niewątpliwie jednak najczęściej używa się ich właśnie w kontekście przemocy wśród najmłodszych. Do działań określanych mianem cyberprzemocy wykorzystywane są głównie: poczta elektroniczna, czaty, komunikatory, strony internetowe, blogi, serwisy społecznościowe, grupy dyskusyjne, serwisy SMS i MMS.

W odróżnieniu od „tradycyjnej” przemocy zjawisko cyberprzemocy charakteryzuje wysoki poziom anonimowości sprawcy. Ponadto na znaczeniu traci klasycznie rozumiana „siła”, mierzona cechami fizycznymi, czy społecznymi a atutem sprawcy staje się umiejętność wykorzystywania możliwości, jakie dają media elektroniczne. Charakterystyczna dla problemu szybkość rozpowszechniania materiałów kierowanych przeciwko ofierze oraz ich powszechna dostępność w sieci sprawiają, że jest to zjawisko szczególnie niebezpieczne. Dodatkową uciążliwością dla ofiar cyberprzemocy jest stałe narażenie na atak, niezależnie od miejsca czy pory dnia i nocy. Kolejną ważną cechą problemu jest stosunkowo niski poziom kontroli społecznej tego typu zachowań. Sytuacja doznawania przez dziecko krzywdy za pośrednictwem mediów elektronicznych jest często trudna do zaobserwowania przez rodziców, nauczycieli, szczególnie jeżeli mają oni ograniczoną wiedzę i doświadczenia w zakresie korzystania z mediów elektronicznych.

Działania, które są zaliczane do cyberprzemocy:

• wyzywanie, straszenie, poniżanie kogoś w Internecie lub przy użyciu telefonu,
• robienie komuś zdjęć lub rejestrowanie za pomocą filmów bez jego zgody,
• publikowanie w internecie lub rozsyłanie telefonem zdjęć, filmów lub tekstów, które kogoś obrażają lub ośmieszają,
• podszywanie się pod kogoś,
• włamywanie się na czyjeś konta (poczta e-mail, portale społecznościowe).

Dlaczego młodzi ludzie stają się oprawcami?

Niestety,  bardzo często jest to przyczyną braku zainteresowania dzieckiem ze strony rodziców, co robi, czym się zajmuje, jakie ma zainteresowania. Dziecko czuje się samotne, opuszczone, rodzice zwracają uwagę tylko wtedy, kiedy zrobi coś złego, inaczej nie mają na to „po prostu” czasu, zawsze mają coś do zrobienia, praca, sprzątanie i inne obowiązki. Dziecko w każdym wieku potrzebuje uwagi i akceptacji ze strony rodziców.

Inne powody stanowią m.in.:

• zbyt duża swoboda, lub zbyt mała - nie wyznaczanie dziecku odpowiednich granic,
• przekraczanie tych granic dla zabawy, aby było śmiesznie,
• brak szacunku dla drugiego człowieka.

Rodzice powinni poświęcać  dużo uwagi dzieciom, interesować się nimi. Wyznaczać odpowiednie zasady. Dziecko, które wie w jaki sposób trzeba się zachowywać, jakie wartości szanować najprawdopodobniej nie stanie się sprawcą przemocy.

Co zrobić, aby przeciwdziałać cyberprzemocy, gdzie szukać pomocy?

Bardzo ważne jest to, aby każdy nawet najmniejszy ślad przemocy został zgłoszony i ujawniony. Uczniowie muszą wiedzieć, że nie zostaną z problemem sami. Każda szkoła powinna wprowadzić szereg działań interwencyjnych, aby przeciwdziałać przemocy m.in.:

• wdrożyć działania profilaktyczne dla uczniów, rodziców, nauczycieli, jakie płyną korzyści i zagrożenia z przeglądania stron w Internecie, jak bezpiecznie korzystać z sieci,
• opracować system reagowania na przemoc w sieci,
• podejmować w każdym przypadku interwencję – nawet jeżeli istnieją tylko i wyłącznie podejrzenia - należy takie zgłoszenie sprawdzić.

Rodzice powinni:

• rozmawiać z  dzieckiem na temat zagrożeń płynących z korzystania z Internetu,
• przekazywać pozytywne wartości, aby nie czyniło innym krzywdy i zgłaszało wszelkie podejrzenia przemocy,
• poinformować, gdzie może sięgnąć po pomoc,
• poprosić szkołę (przede wszystkim pedagoga) o przeprowadzenie lekcji wychowawczej na temat cyberprzemocy – jakie są konsekwencje za takie postępowanie.  

Pomocy można szukać również u specjalistów, zajmujących się tym problemem wiele lat:

- www.helpline.org.pl lub pod bezpłatnymi numerami telefonu: 800 100 100 –dla rodziców i nauczycieli 116 111- dla dzieci i młodzieży.

I na koniec jeszcze jedna uwaga- nie wierzmy bezkrytycznie we wszystko co jest napisane w internecie.

Bibliografia

1. Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży/ Jacek Pyżalski. – Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2012.
2. Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży/ Jacek Pyżalski. – Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011.
3. Dzieci i młodzież w sieci zagrożeń realnych i wirtualnych: aspekty teoretyczne i empiryczne/ Anna Andrzejewska. – Warszawa: Difin, 2014.
4. Przemoc rówieśnicza a media elektroniczne. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka/ Wojtasik Łukasz (2009). 
5. Przyjaciele w internecie / Anna Słysz, Beata Arcimowicz. – Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009. – S. 69-101: Czego obawiają się dorośli?: zagrożenia związane z poszukiwaniem wsparcia za pośrednictwem Internetu.

Opracowanie: mgr Agata Pieszak- pedagog

 Powrót do wykazu artykułów

GDY SIĘ ROZWODZIMY. JAK POWIEDZIEĆ DZIECKU O ROZWODZIE?

Bajkowe stwierdzenie: „I żyli długo i szczęśliwie”, często ni jak ma się z prawdziwym życiem. W niektórych przypadkach nie da się uniknąć rozwodu.  A badania dowodzą, że jest on jednym z najbardziej stresujących wydarzeń w życiu rodziny. 

Dla dziecka rodzina jest gwarantem poczucia bezpieczeństwa, gdy się rozpada jego świat legnie w gruzach. Nie da się przeprowadzić rozstania bezboleśnie, można jednak dołożyć starań, by negatywne koszty emocjonalne, jakie poniesie dziecko, były jak najmniejsze.

Kiedy dzieci są przygotowane do rozwodu mogą sobie lepiej poradzić z myślami i emocjami, które im towarzyszą. Brak jakichkolwiek informacji do rodziców powoduje u dziecka: brak poczucia bezpieczeństwa, poczucie osamotnienia, winy czy żalu do rodziców.

Zatem rozmowa z dzieckiem o rozwodzie MUSI się odbyć bez względu na to ile lat ma nasza pociecha.

Oczywiście sposób rozmowy i treści jakie przekażemy muszą być dostosowane do okoliczności i wieku dziecka. Dzieci w zależności od wieku i stopnia świadomości, przeżywają i reagują bardzo różnie na rozwód rodziców. Niemowlęta są uzależnione całkowicie od matki. Złe samopoczucie matki przekłada się bezpośrednio na samopoczucie dziecka. Dzieci starsze rozumieją, że ich rodzice są smutni i nie mieszkają ze sobą. Dzieci chodzące do szkoły podstawowej potrafią zrozumieć zaistniałą sytuację, natomiast młodzież gimnazjalna czy licealna jest już w stanie sama wyrobić sobie pogląd na relacje pomiędzy ich rodzicami.

Wielu rodziców boi się tej rozmowy i nie wie jak to zrobić.

RODZICE! Lęk w takiej sytuacji jest czymś naturalnym, nie pozwólcie jednak aby uniemożliwił on rozmowę z dzieckiem, gdyż w tej sytuacje będzie ona o wiele lepsza dla Was i waszego dziecka niż milczenie.

Kiedy powiedzieć ?

Wtedy kiedy decyzja ta jest pewna i bliska. Kiedy na chłodno mieliście czas ocenić swoją sytuacje i podjąć decyzję. Informowanie dziecka kiedy decyzja jeszcze nie zapadła spowoduje poczucie  ciągłej niepewności, braku stabilizacji u niego. Jeśli poinformujemy dziecko zbyt wcześnie, będzie miało za dużo czasu na zamartwianie się,rozpaczliwe próby godzenia rodziców czy obwinianie się.

Gdzie to zrobić?

• w domu,
• w spokoju,
• kiedy macie dużo czasu na rozmowę,

Czas potrzebny jest dzieciom na przetworzenie tej informacji, zadawanie pytań, łzy, złość, krzyk. Na znalezienie pocieszenia w ramionach rodzica.

RODZICE: Nie bójcie się reakcji waszych dzieci, nie myślcie także, że niepowiedzenie „ochroni” je od tych emocji! One zawsze będą!

 Kto to powinien zrobić?

OBOJE rodziców!- wspólne poinformowanie o rozstaniu zmniejsza ryzyko, że dzieci usłyszą dwie zupełnie różne czy sprzeczne informacje od rodziców lub będą obarczać winą któregoś z nich.

Jeśli nie jest to możliwe, bardzo ważne, aby dziecko dowiedziało się tego od RODZICA, a nie przypadkiem, od postronnych osób, by nie pozostało samo ze wszystkimi negatywnymi emocjami, które mogą się zrodzić pod wpływem tych informacji.

Kiedy masz więcej niż jedno dziecko. Powiedzcie im wszystkim, razem bez względu na ich wiek. Obecność rodzeństwa zapewni dzieciom poczucie wsparcia. Można potem ze starszymi dziećmi porozmawiać na osobności, aby przekazać bardziej szczegółowe wyjaśnienia, ale pierwsze informacje powinny być przekazane wszystkim dzieciom razem.

Jak to zrobić?

• Bądź spokojny- nawet gdy jesteś rozżalony na partnera, staraj się oddzielić rolę matki od żony/ ojca od męża. Można powiedzieć dzieciom o swoim smutku, ale reakcje nacechowane silnymi emocjami  (rozpacz, wściekłość) nie są wskazane.
• Bądź uczciwy- informację o rozstaniu należy przekazać w sposób bezpośredni, jasny, bez kłamstw i wymówek.
• Zapewnij dziecko o niezmiennej miłości obojga rodziców- wyjaśnij, że rozwód dotyczy dorosłych "my, rodzice przestaliśmy się kochać, ale nie przestaliśmy kochać dzieci”. Ważne jest powiedzenie wprost, że rodzice biorą rozwód ze sobą, a nie ze swoim dziećmi, „nadal masz mamę i tatę będziemy cie kochać tak samo jak wcześniej”. To jest konieczne, aby uchronić dzieci przed podświadomym odrzuceniem ze strony rodziców.
• Uwolnij dziecko od poczucia winy- dzieci często myślą, że rodzice się rozstają bo: były niegrzeczne, źle się uczyły. Należy podkreślić: „to nie jest twoja wina”, „już nie da się nic z tym zrobić”. Należy to zrobić  aby zaznaczyć, że to nie one są winne rozstania, aby wiedziały, że same nic nie mogą zrobić, aby „naprawić rodziców”.
• Mów o swoich emocjach- „jest mi przykro, że tak się stało”, „mnie też jest z tym ciężko”, „sama jestem zła, że tak się stało”. Pokażesz tym samy dziecku, że każdy ma prawo przeżywać emocje.
• Poinformuj o nadchodzących zmianach- istotne  jest poinformowanie i wyjaśnienie dzieciom planowanych zmian tj.

-gdzie będą mieszkać

-z kim pozostaną

-czy i jak często będą się widywać z drugim rodzicem.

Ważne jest zapewnienie dzieci o możliwości kontaktu z osobą, która odchodzi. Ważne są też informacje na temat tego, gdzie dokładnie ta osoba będzie mieszkać. Dzieci potrzebują jasnego i rzetelnego komunikatu na temat kontaktu z obojgiem rodziców.

• Zapewni dziecku wsparcie i bądź otwarty na jego potrzeby- daj mu się wypłakać, wykrzyczeć, pozbyć negatywnych emocji, zaoferuj swoją pomoc: „rozumiem, że jest ci ciężko”, „zawsze możesz do mnie przyjść i porozmawiać.”.
• Nie składaj fałszywych obietnic- jeśli rodzic porzucił rodzinę lub nie życzy sobie kontaktu z dziećmi warto to zaznaczyć i nie obiecywać że: „tata/mama do ciebie zadzwoni”, powiedz wtedy: „nie wiem czy tata/mama do ciebie zadzwoni, ale ja na pewno cie nie zostawię.”.
• Nie wybielaj i nie oczerniaj partnera- dzieci nie mogą słyszeć złych rzeczy na temat drugiego rodzica. Kochają oboje rodziców i obwinianie siebie nawzajem rani ich uczucia i powoduje olbrzymie cierpienie, którego nie potrafią unieść.
• Oszczędź szczegółów- należy być ostrożnym w  wyjawianiu szczegółów rozstania, takich jak zdrada czy przemoc. O przyczynach rozwodu i nowej sytuacji najlepiej powiedzieć podobnymi słowami: „bardzo nam przykro, nie udało nam się, nie potrafimy się dogadać, przestaliśmy się kochać". Można odwołać się do tego co dzieci wiedzą, np.: " bardzo się kłóciliśmy, i dlatego postanowiliśmy się rozstać".

!!!!  Warto, by o rozwodzie wiedziała nauczycielka w przedszkolu lub w szkole, niania i wszystkie ważne osoby zajmujące się dziećmi. Będzie im wtedy łatwiej opiekować się i rozumieć potrzeby dzieci

Niezależnie od starań rodziców dzieci mogą przejawiać przejściowe zaburzenia jako reakcję sytuacyjną na zakłócenie ich poczucia bezpieczeństwa. Reakcje te mogą zależeć od wieku i mogą to być: bunt, agresja, izolacja od rodzica, albo przesadne trzymanie się jego, lęki, moczenie nocne, ssanie kciuka, nocne koszmary, zachowania niebezpieczne (palenie papierosów, ucieczki z domu). Większość tych zachowań mija kiedy dziecko oswoi się z sytuacją rozstania.

Choć rozwód rodziców jest wysoce traumatycznym przeżyciem dla większości dzieci nie musi prowadzić do trwałego urazu emocjonalnego. Wiele zależy od zachowania samych rodziców. A rozmowa i wsparcie będą istotne w powrocie do „normalnego” życia po rozstaniu. Na pewno wymaga to czasu. Dziecko jest w stanie pokonać trudności, jeśli dorośli mu w tym pomogą.

RODZICU- jeśli stoisz u progu decyzji o rozwodzie, pamiętaj, o rozmowie z dzieckiem, w przygotowaniu do tego pomocne mogą być także poniższe pozycje książkowe:

• Jabłoński K., „Rozwód. Jak go przeżyć”, Intra
• Judith S. Wallerstein, Sandra Blakeslee, „Rozwód, a co z dziećmi?”, Wydawnictwo

Zysk i S-ka 2005

• Judith S. Wallerstein, Sandra Blakeslee, „Druga szansa. Mężczyźni, kobiety i dzieci

dziesięć lat po rozwodzie“, Charaktery, Kielce 2006

• Judith S. Wallerstein, Sandra Blakeslee, „Druga szansa“
• Herbert M., „Rozwód w rodzinie. Jak wesprzeć dzieci”, GWP 2005
• Jakubowska B., „Jak mądrze kochać dzieci”- Poradnik dla zagubionych rodziców,

Intra 2005

• Gordon T., „Wychowanie bez porażek w praktyce”, Pax 1994
• Dąbrowska J., „Zrozumieć Dziecko”, PARPA 2001
• Eichelberger W., „Jak wychować szczęśliwe dzieci”, TU, Zadbać o świat 1997
• „Dziecko w rozwodzie” Poradnik dla rodziców. Fundacja Partners Polska 2005
• „Moi rodzice się rozwodzą” Fundacja Partners Polska 2005

Jeśli nie wiesz jak zachować się z sytuacji rozwodu lub jesteś po nim i niepokoi cię zachowanie dziecka pamiętaj, że istnieją specjaliści, którzy pomogą Ci w tej sytuacji.

Opracowanie: mgr Klaudia Ratajska- psycholog.

Powrót do wykazu artykułów